1922

Στις 5 Σεπτεμβρίου του 1922 ο τελευταίος Έλληνας φαντάρος -πλην όσων προστάτευαν τη Σμύρνη- όντως άφησε τα παράλια της Μικράς Ασίας. Τις προηγούμενες 10 μέρες ο στρατός είχε ουσιαστικά διαλυθεί. Κανείς δεν υπάκουε σε καμία εντολή και το όποιο σχέδιο για συντεταγμένη άμυνα και υποχώρηση είχε εγκαταλειφθεί.

Την ίδια περίοδο κατέρρεε και η κυβέρνηση στην Αθήνα. Ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης είχε λάβει ψήφο εμπιστοσύνης στις 9 Μαΐου, έπειτα από συμφωνία των Γούναρη και Στράτου για να υπάρξει κοινοβουλευτική συναίνεση και συνεργασία το δύσκολο ’22. Αλλά το βάρος της κατάρρευσης στη Μικρασία ήταν αφόρητο και οι πιέσεις των βενιζελικών ασφυκτικές. Όταν αποφασίστηκε υποχώρηση στο μέτωπο, η κυβέρνηση παραιτήθηκε. Στις 28 Αυγούστου 1922 ο Νικόλας Τριανταφυλλάκος κλήθηκε από το βασιλιά Κωνσταντίνο να σχηματίσει καινούργια. Δεν θα άντεχε ούτε τρεις βδομάδες. Στις 11 Σεπτεμβρίου ξεκίνησε το πραξικόπημα του Πλαστήρα, με σκοπό την επιστροφή του Βενιζέλου. Στις 16 του μηνός η κυβέρνηση Τριανταφυλλάκου ήταν ήδη παρελθόν.

Το τι συνέβη στη Σμύρνη εκείνη την εβδομάδα του Σεπτεμβρίου είναι γνωστό σε όλους. Λίγες μέρες νωρίτερα όλοι διαβεβαίωναν τους Σμυρνιούς πως η πόλη τους δεν θα εγκαταλειφθεί και πως, έτσι κι αλλιώς, δεν έχουν να φοβηθούν τίποτε από τους Τούρκους. Κι όμως, τα ελληνικά στρατεύματα που οχυρώθηκαν στη Χερσόνησο της Ερυθραίας, πρακτικά εγκατέλειψαν την πόλη. Σκοπός τους ήταν πια το ασφαλές πέρασμά τους στην αντίπερα όχθη, στα νησιά του Αιγαίου. Ο τουρκικός στρατός ελάχιστα ασχολήθηκε με τον ελληνικό. Από τις 8 Σεπτεμβρίου 1922 άρχισε σιγά σιγά να μπαίνει στη Σμύρνη…

Η ταινία του Νίκου Κούνδουρου, το “1922”, βασίζεται κυρίως στο βιβλίο “Το Νούμερο 31328” του Ηλία Βενέζη. Αν δεν έχετε χρόνο να τη δείτε τώρα, βάλτε τουλάχιστον τα 8 λεπτά από το 11′ ως το 18′ που αναπαριστούν όσα γράφω παραπάνω και την ξαφνική συνειδητοποίηση των Σμυρνιών ότι όλες οι υποσχέσεις που τους είχαν δοθεί δεν είχαν καμία ισχύ