Οξύθυμος. Ιδιόρρυθμος. Τρελούτσικος. Παράτολμος.
Αυτός ήταν ο Παπαφλέσσας.
Οξύθυμος. Ιδιόρρυθμος. Τρελούτσικος. Παράτολμος.
Κάθε επανάσταση χρειάζεται έναν τέτοιον. Ή μάλλον, πολλούς τέτοιους, αλλιώς δεν μπορεί να πάρει καν μπρος. Ο Γρηγόριος Δικαίος, ο “Παπαφλέσσας” ήταν ο τρελός της Ελληνικής Επανάστασης. Νομίζω ότι στην εποχή του ήταν περισσότερο γνωστός σαν “ο τρελόπαπας”, παρά σαν “Παπαφλέσσας”.
Με τα εκκλησιαστικά δεν τα πήγαινε και πολύ καλά, κι ας είχε χειροτονηθεί αρχιμανδρίτης από τον ίδιο τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’ της Κωνσταντινούπολης. Συνεχίζοντας μια μακρά παράδοση κληρικών – πολιτικών που εκείνη την εποχή χρησιμοποιούσαν την πρώτη τους ιδιότητα για να αναρριχηθούν στη δεύτερη (κλασικό παράδειγμα ο Ταλεϋράνδος, που ήταν επίσκοπος μιας περιοχής που δεν είχε επισκεφτεί ποτέ -και τη μία και μοναδική φορά που πήγε, δεν ήξερε πώς να τελέσει τη λειτουργία που του ζήτησαν), οι 3 αγαπημένες δραστηριότητες του Δικαίου ήταν, με αυτήν τη σειρά, το να πετάει ριζοσπαστικές ιδέες περί αυτοδιάθεσης των Ελλήνων, το να μπεκρουλιάζει και το να γκομενίζει.
Για να μεγαλουργήσει ένας τέτοιος χαρακτήρας σε μια Επανάσταση χρειάζεται τύχη, όπως μας δείχνει η Ιστορία με το παράδειγμα του μεγαλύτερου κωλόφαρδου όλων των εποχών, Σιμόν Μπολίβαρ, που γλίτωνε από του χάρου τα δόντια στο παρατσάκ, ξανά και ξανά, κι έτσι σήμερα τον ξέρουμε ως “El Libertador”, έχει δώσει το όνομά του σε μία χώρα, στο νόμισμα μιας άλλης και θεωρείται θεός σε καμιά δεκαριά ακόμη. Ο Παπαφλέσσας, από την άλλη, δεν ήταν και πολύ τυχερός, οπότε το καλύτερο που κατάφερε ήταν να γίνει ταινία σε παραγωγή Τζέιμς Πάρις, σκηνοθεσία Ερρίκου Ανδρέου και με πρωταγωνιστή τον Παπαμιχαήλ. Να γίνει καλτ ήρωας δηλαδή.
Ο Παπαφλέσσας, από την άλλη, δεν ήταν και πολύ τυχερός, οπότε το καλύτερο που κατάφερε ήταν να γίνει ταινία σε παραγωγή Τζέιμς Πάρις, σκηνοθεσία Ερρίκου Ανδρέου και με πρωταγωνιστή τον Παπαμιχαήλ.
Πριν το καλτ, ήταν ήδη ήρωας χάρη στην εμβληματική του θυσία στο Μανιάκι το 1825, όταν με μόλις 500 άντρες τα έβαλε με την ατρόμητη στρατιά του Ιμπραήμ. Άλλα πλάνα, βέβαια, είχε πηγαίνοντας προς το Μανιάκι και όχι το βέβαιο θάνατο, αλλά ο χαρακτήρας του δεν τον βοήθησε ιδιαίτερα. Οι υπόλοιποι απλά δεν τον άντεχαν, ή δεν τον εμπιστεύονταν. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός τον έλεγε “απατεώνα και εξωλέστατο”, στον εμφύλιο πόλεμο του ’24 άλλαζε πλευρά, χωρίς να αποφασίζει ξεκάθαρα τι θεωρούσε καλύτερο για την Ελλάδα. Ίσως γιατί, βασικά, η δική του “τρέλα” ήταν απλά να ελευθερωθεί ο τόπος. Δεν τον ένοιαζε αν θα κυβερνούν οι στρατιωτικοί ή οι καλαμαράδες.
Παρά την προσωπικότητά του, πάντως, είχε το σεβασμό του λαού. Γιατί ήταν πρωτοστάτης στον αγώνα και ξεκάθαρος στην επιθυμία του για ελευθερία -φανταστείτε ότι ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας ήδη από το 1818. Όχι ότι δεν τα έκανε κι εκεί πουτάνα με τον ευέξαπτο χαρακτήρα του. Ίσως, μάλιστα, να επισπεύσθηκε η Επανάσταση ακριβώς λόγω του χαρακτήρα του, γιατί οι Φιλικοί δεν τον άντεχαν άλλο και τον έστειλαν στο Μοριά να αρχίσει να κινητοποιεί το λαό από το 1820, περισσότερο για να τους αδειάσει τη γωνιά, παρά γιατί είχαν καταλήξει σε κάποιο πλάνο. Εκεί, βέβαια, ο Δικαίος δημιούργησε κι άλλους εχθρούς, αφού πίεζε αφόρητα τους προεστούς να κάνουν επιτέλους κάτι, με αποκορύφωμα την επική του ατάκα ότι θα ξεκινήσει μόνος του τον αγώνα, πληρώνοντας 1000 Μανιάτες «κι όποιον πιάσουν χωρίς όπλα οι Τούρκοι ας τον θανατώσουν».
Αργότερα, ως Υπουργός των Εσωτερικών και της Αστυνομίας, όσο κι αν άρχισε να προτείνει λογικά πράγματα όπως «βγάλτε τον Κολοκοτρώνη από τη φυλακή, γιατί αλλιώς δεν έχουμε τύχη κατά του Ιμπραήμ», δεν τον άκουγε πια κανείς και όλοι εκείνοι που δεν ήθελαν να βλέπουν μπροστά τους τον «αγύρτη παλιοκαλόγερο», όπως τον έλεγε ο Αλέκος Αλεξανδράκης (εεε, ο Κανέλλος Δεληγιάννης, εννοούσα) ένιωσαν μια κάποια ανακούφιση μετά το ολοκαύτωμα στο Μανιάκι, όπου θεωρητικά θα τον βοηθούσαν στη μάχη, αλλά ποτέ δεν εμφανίστηκε κανείς τους.
Όπως είπαμε και στο προηγούμενο επεισόδιο των «Επαναστατικών» με αφορμή τα 200 χρόνια από τον ξεσηκωμό του 1821, η Επανάσταση Τρώει Τα Παιδιά της… Στο τρίτο μέρος της σειράς μας, μετά τη λίστα όσων γνώρισαν το άγγιγμα της γκιλοτίνας στο Παρίσι και το ιστορικό ταμπούρωμα του Παπαμιχαήλ στο Μανιάκι, θα μιλήσουμε για τη χώρα που πρώτη αναγνώρισε την ελληνική ανεξαρτησία -και γιατί αυτή η αναγνώριση είχε σημασία. Όποιος έχει την ιστορική μνήμη ή θέλει να κάνει ένα guess, ας μας πει ποια χώρα ήταν αυτή με ένα σχόλιο. Όποιος το γκουγκλάρει πριν το γράψει, ας του καεί το πληκτρολόγιο.
