Παραπληροφόρηση

Οταν με το καλό κερδίσουμε επιτέλους τον πόλεμο με τον κορωνοϊό, θα πρέπει αμέσως και χωρίς καμία περαιτέρω καθυστέρηση να ριχτούμε σ’ ένα νέο πόλεμο, ακόμη πιο μεγάλο. Έναν πόλεμο που, σε πολύ μεγάλο βαθμό, ευθύνεται για πολλές από τις μάχες που έχουμε χάσει στον τωρινό: Τον πόλεμο κατά της παραπληροφόρησης.

Σ’ ένα συγκλονιστικό ρεπορτάζ στους σημερινούς New York Times, που βασίζεται σε έγγραφα που έκλεψαν από το ΚΚΚ (και έδωσαν στην εφημερίδα και στο ProPublica.org) χάκερς με την επωνυμία C.C.P. Unmasked, παρουσιάζεται εκτενώς αυτό που όλοι υποψιαζόμασταν ότι είχε συμβεί: η απόκρυψη της κατάστασης στην Κίνα. Αυτό που δεν υποψιαζόμασταν ήταν το μέγεθος της επιχείρησης που στήθηκε, πόσοι άνθρωποι εργάστηκαν γι’ αυτό το project και τα εργαλεία που είχαν στα χέρια τους για να ελέγξουν ολόκληρο το ψηφιακό οικοσύστημα μιας τόσο μεγάλης χώρας. Την ίδια ώρα που ο ιός εξαπλωνόταν από την Κίνα σε όλο τον κόσμο με γεωμετρικό ρυθμό, η πληροφορία στην Κίνα είχε τεθεί στο απόλυτο lockdown και δεν έφτανε ούτε στο διπλανό κινητό.

Δεν είναι, βέβαια, μόνο το σύστημα προπαγάνδας του ΚΚΚ ο εχθρός μας σ’ αυτόν τον πόλεμο. Η παραπληροφόρηση στην εποχή μας δεν είναι όπλο μόνο απολυταρχικών καθεστώτων. Γνωρίζουμε πόσο βοήθησε τον Trump να πάρει την εξουσία μιας άλλης υπερδύναμης. Έχουμε παραδείγματα πληρωμένων trolls ακόμη και στο δικό μας ψηφιακό μικρόκοσμο. Και, βέβαια, έχουμε τις καθημερινές συναντήσεις μας με τον πραγματικό στρατό της παραπληροφόρησης: όσους τόσο εύκολα και τόσο άκριτα υιοθετούν και διασπείρουν (πολύ πιο άγρια απ’ ότι τον ιό) την κάθε ψευδή είδηση ή την κάθε συνωμοσία.

 Η παραπληροφόρηση στην εποχή μας δεν είναι όπλο μόνο απολυταρχικών καθεστώτων. Γνωρίζουμε πόσο βοήθησε τον Trump να πάρει την εξουσία μιας άλλης υπερδύναμης. Έχουμε παραδείγματα πληρωμένων trolls ακόμη και στο δικό μας ψηφιακό μικρόκοσμο.

Στη Φινλανδία, το μάθημα της Κριτικής Σκέψης έχει ήδη μπει στα σχολεία. Εν έτει 2021, με το σύμπαν μας να είναι απόλυτα ψηφιοποιημένο και τον όγκο της πληροφορίας που λαμβάνουμε καθημερινά να ξεπερνά κατά πολύ αυτό που μπορούμε να διαχειριστούμε, είναι επιτακτική ανάγκη η κριτική σκέψη να μπει στο οπλοστάσιο του καθενός από εμάς, ως ένα μέσο άμυνας σε όσα ίσως να είναι φαινομενικά αστεία ή αθώα στην αρχή, αλλά που σύντομα εξελίσσονται σε μια παρασιτική λοίμωξη που παραλύει κάθε λογική και μετατρέπει την καθημερινότητά μας σε μια συνεχή αβεβαιότητα: Ποιος λέει την αλήθεια; Πώς πρέπει να αντιδράσω; Τι θέλουν από μένα;

Ξαναθυμήθηκα το άρθρο που είχε γράψει το Μάρτιο ο Yuval Noah Harari στους Financial Times. Δεν αναφερόταν αποκλειστικά σε αυτό το θέμα, αλλά το ενέτασσε στο ευρύτερο πλαίσιο της ενδυνάμωσης του καθενός από εμάς και της συνεργασίας όλων μας. Είχα απομονώσει τότε τρεις παραγράφους. Τις ξαναθυμίζω εδώ:

[…]
In this time of crisis, we face two particularly important choices. The first is between totalitarian surveillance and citizen empowerment. The second is between nationalist isolation and global solidarity.
[…]
The coronavirus epidemic is thus a major test of citizenship. In the days ahead, each one of us should choose to trust scientific data and healthcare experts over unfounded conspiracy theories and self-serving politicians. If we fail to make the right choice, we might find ourselves signing away our most precious freedoms, thinking that this is the only way to safeguard our health.
[…]
Humanity needs to make a choice. Will we travel down the route of disunity, or will we adopt the path of global solidarity? If we choose disunity, this will not only prolong the crisis, but will probably result in even worse catastrophes in the future. If we choose global solidarity, it will be a victory not only against the coronavirus, but against all future epidemics and crises that might assail humankind in the 21st century.

(Το πλήρες άρθρο του Harari το διαβάζετε εδώ)

Φαντάζει πολύ δύσκολο όλο αυτό. Πώς μπορεί ο καθένας από εμάς, σε ένα τόσο πολύπλοκο σύμπαν, να ξέρει ότι διαλέγει το σωστό δρόμο; Υπάρχει σωστός δρόμος; Η εύκολη λύση είναι η αδιαφορία. Το αφήνουμε να περνάει δίπλα μας, γιατί ίσως δεν μας αφορά και πολύ αυτήν τη στιγμή, μέχρι που κάποια στιγμή αρπάζει κι εμάς στη δίνη του και τότε είναι αδύνατον να ξεφύγουμε.

Αυτόν τον καιρό ασχολούμαι πάλι με τα πιο μαύρα χρόνια της Ευρώπης και ειδικά της Γερμανίας και το πώς ο Χίτλερ, από το αστείο κίνημα της μπιραρίας, έφτασε να κατακτήσει τόσο εύκολα την εξουσία στη χώρα του και να διαλύσει στη συνέχεια όλο τον κόσμο. Όλα ξεκίνησαν επειδή οι γύρω του απλά τον άφηναν ανεξέλεγκτο, πιστεύοντας ότι δεν τους αφορούσε ή και θεωρώντας όχι και τόσο παράλογες τις λύσεις που πρότεινε σε μια άλλη περίοδο βαθιάς κρίσης. Δεν ξέρω για σας, αλλά στο δικό μου μυαλό εκείνο το δυστοπικό σύμπαν μοιάζει πολύ κοντινό στο σημερινό.

Καλό θα ήταν αυτή τη φορά να το αλλάξουμε πριν μας διαλύσει πρώτα.
_______________________
Το ρεπορτάζ που βγήκε σήμερα στους ΝΥΤ και το ProPublica θα το βρείτε εδώ και εδώ.