Πριν 100 χρόνια: Στο δρόμο προς τη Μικρασιατική Καταστροφή
Πώς μια διαφωνία στο Λονδίνο οδήγησε τους Έλληνες στο χείλος του γκρεμού.
Πριν 100 χρόνια, με τον ελληνικό στρατό να βρίσκεται ήδη στη Σμύρνη για να επιβάλει τους όρους της Entente στην ηττημένη του Μεγάλου Πολέμου Οθωμανική Αυτοκρατορία (κάτι που έκανε έξαλλους τους Τούρκους), κάπου πολύ μακριά ξεσπούσε μια πολιτική διαμάχη που έμελλε να οδηγήσει την Ελλάδα στη μεγαλύτερη κρίση της σύγχρονης ιστορίας της…
Στο Λονδίνο, ο διορατικός Τσώρτσιλ, Υπουργός Αμύνης τότε, προειδοπούσε τον Πρωθυπουργό του Λόιντ Τζορτζ ότι η Βρετανική Αυτοκρατορία, μετά και τις κατακτήσεις του τελευταίου πολέμου, είχε γιγαντωθεί επικίνδυνα και πως ο διαρκώς μειούμενος σε όγκο και δύναμη στρατός της -λόγω των οικονομικών συνθηκών- δεν θα μπορούσε να την κρατήσει δεμένη για πάντα. Πρότεινε την απόσυρση των δυνάμεών της (και των συμμάχων της) από τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τη διατήρησή της τελευταίας ως το κράτος που ήταν πριν τον πόλεμο και τον έλεγχό της μέσω μιας συνεργαζόμενης κυβέρνησης από την Κωνσταντινούπολη.
Ο Λόιντ Τζορτζ, παρασυρμένος από το μεγαλείο του να βρίσκεται επικεφαλής της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας όλων των εποχών, αδυνατώντας να δει ότι είχε φτάσει πια το τέλος των αυτοκρατοριών, απάντησε με μπουνιά στο μαχαίρι. Μισό χρόνο αργότερα, στις αρχές του 1920 θα πρότεινε στις συζητήσεις των Σεβρών τη διάσπαση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την προσάρτηση κομματιών της στη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη δημιουργία ενός αραβικού κράτους και -το σενάριο που απεύχονταν όλοι οι Μουσουλμάνοι Τούρκοι- τη δημιουργία μιας νέας Αρμενίας κι ενός Κουρδιστάν και την επέκταση της Ελλάδας σε μέρος της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης.
Ο Λόιντ Τζορτζ βρέθηκε αμέσως, όπως είχε προβλέψει ο Τσώρτσιλ, με ένα νέο πόλεμο για το στρατό του, κόντρα στον πανέτοιμο Κεμάλ. Ένας χρόνος αντιρρήσεων του Τσώρτσιλ ήταν κι ένας χρόνος οργάνωσης, εξοπλισμού και πολεμικών προετοιμασιών για τους Νεότουρκους.
Η πρόταση ήταν υπερβολική και ακραία. Όπως ήταν κι οι όροι που επιβλήθηκαν στον άλλο χαμένο του Μεγάλου Πολέμου, τη Γερμανία. Όμως το καλοκαίρι του 1920 πέρασαν, ως η μοιραία Συνθήκη των Σεβρών, και ο Λόιντ Τζορτζ βρέθηκε αμέσως, όπως είχε προβλέψει ο Τσώρτσιλ, με ένα νέο πόλεμο για το στρατό του, κόντρα στον πανέτοιμο Κεμάλ. Ένας χρόνος αντιρρήσεων του Τσώρτσιλ ήταν κι ένας χρόνος οργάνωσης, εξοπλισμού και πολεμικών προετοιμασιών για τους Νεότουρκους.
Τα όσα ακολούθησαν έμειναν στην Ιστορία κυρίως για την κατάληξή τους, αυτήν που ονομάζουμε Μικρασιατική Καταστροφή. Οι Έλληνες βρέθηκαν ξαφνικά να παλεύουν μόνοι τους στον πόλεμο που προκάλεσε ο Λόιντ Τζορτζ, ανέτοιμοι και διχασμένοι ως συνήθως. Είναι κρίμα αφενός που γνωρίζουμε τόσα λίγα για την πιο σημαντική περίοδο της σύγχρονης Ιστορίας μας κι αφετέρου που κι αυτά που γνωρίζουμε τα διδαχτήκαμε εντελώς λάθος, απλά ως παπαγαλιστέα ύλη για κάποιες «Πανελλήνιες» πριν μερικά χρόνια.
Η καταστροφή της Σμύρνης.
Έναν αιώνα μετά την είσοδο του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη και όσων ακολούθησαν ως το τραγικό ‘22, θα έπρεπε τα σοβαρά ΜΜΕ και το κρατικό κανάλι, τα ελληνικά Πανεπιστήμια και όλοι οι σχετιζόμενοι με την Ιστορία φορείς να ασχολούνται με εκείνα τα γεγονότα και να εξηγούν επιτέλους σε όλους μας το πολύπλοκο σκηνικό της περιόδου και το πώς από το ζενίθ βρεθήκαμε στο ναδίρ μέσα σε μια τετραετία. Πόσο ζηλεύω το BBC και τα ντοκιμαντέρ του.
